پر کردن دندان یک راه حل موثر برای درمان پوسیدگی و ترمیم انواع حفرههای دندانی است. متخصصان از مواد پر کننده دندان برای پر کردن نواحی آسیب دیده استفاده میکنند. مواد پر کردن دندان انواع مختلفی دارند که یکی از معروفترینشان آمالگام است، اما در این میان گزینههای محبوب دیگری هم وجود دارند. به عنوان مثال، رزین کامپوزیت یکی از مواد محبوبی است که کاملا همرنگ دندان است.
مواد پر کننده دندان میتوانند تا 20 سال هم دوام بیاورند، اما طول عمر و کیفیت آن تنها به یک مورد بستگی دارد: اینکه شما از چه موادی برای پر کردن دندان استفاده میکنید؟ تمام این مقاله را برای پاسخ این سوال اختصاص دادم تا بتوانید در طول مسیر نسبت به موادی که برای پر کردن دندانتان استفاده میشود آگاهی کاملی کسب کنید.
بهترین مواد پر کننده دندان
امروزه انواع مختلفی از مواد پر کردن دندان موجود است که متخصصان از آنها برای ترمیم پوسیدگی استفاده میکنند. به عنوان مثال، دندانپزشک میتواند دندانتان را با استفاده از طلا هم پر کند. همچنین، مادهای با نام آمالگام نقره (خاکستری) که ترکیبی از جیوه، نقره، قلع روی و مس است هم وجود دارد. رزین کامپوزیت هم که یک گزینه شیک و بدون رنگ برای افرادی است که دوست ندارند مواد در دهانشان رویت شود. اینکه بهترین مواد پر کردن دندان برای شما چیست به عوامل مختلفی مثل شدت پوسیدگی، هزینه مواد، نوع بیمه و توصیه دندانپزشکتان بستگی دارد.
پر کردن دندان با آمالگام (َAmalgam): پر کننده معروف نقرهای!
مزایای پر کننده آمالگام
- مواد آمالگام نقرهای ماندگاری بالایی دارند و در صورت مراقبت صحیح 10 تا 15 سال روی دندانتان میمانند. آمالگام حتی از پرکنندههای کامپوزیتی (همرنگ دندان) هم ماندگاری بیشتری دارد.
- با مواد آمالگام دیگر نیازی نیست که رژیم غذایی به خصوصی داشته باشید، چرا که این ماده پر کننده میتواند حتی فشار غذاهای سخت را هم تحمل کند. در نتیجه، در صورت استفاده از آمالگام هیچ مشکلی هنگام جویدن نخواهید داشت.
- معمولا پر کردن دندان با مواد آمالگام نسبتا ارزان تر از مواردی همچون کامپوزیت و طلاست.
معایب و خطرات آمالگام
- ناهماهنگی و همرنگ نبودن آمالگام با دندان یکی از معایب آن است. چرا که این ویژگی جلوه و زیبایی دندان را ممکن است تضعیف کند.
- معمولا برای پر کننده آمالگام باید برخی از قسمتهای سالم دندان برداشته شود تا فضای دندان به اندازه کافی برای نگه داشتن این ماده بزرگ باشد.
- به ندرت پیش میآید که آمالگام رنگ دندانهای مجاور را تغییر دهد و رنگ خاکستری روی آنها جا بگذارد.
- تقریبا یک درصد از افراد به جیوه موجود در آمالگام حساسیت دارند. جیوه موجود در آمالگام به شکل بخار آزاد میشود که ریه میتواند آن را استنشاق کند. با این حال، مطالعات هیچ ارتباطی بین پرکننده آمالگام و مشکلات مربوط به سلامت بدن نشان نمیدهد و حتی FDA این ماده را برای بزرگسالان و کودکان بالای 6 سال بی خطر میداند.
آیا پر کننده آمالگام خطرناک است؟
از آنجایی که آمالگام حاوی جیوه است اغلب مراجعین از این بابت نگران هستند. برخی از افراد به اشتباه فکر میکنند که این ماده میتواند پیش زمینهای برای آلزایمر و حتی اوتیسم باشد. با این حال، انجمنهای مطرح دندانپزشکی از جمله FDA میگوید تاکنون هیچ مورد یا مدرکی وجود ندارد که ثابت کند آمالگام برای مراجعین مشکل ساز است. در نتیجه، بدون هیچ نگرانی میتوانید از آمالگام برای پر کردن دندان استفاده کنید.
پر کردن دندان با طلا (Metal)
مزایای پر کننده طلا
- پر کننده طلا طول عمر بالایی (حدود 15 سال) دارد که این زمان در صورت مراقبت صحیح بیشتر هم میشود.
- پر کردن دندان با طلا باعث میشود تا شما هنگام جویدن غذاهای نرم و سخت هیچ مشکلی احساس نکنید. طلا در برابر فشار بالای جویدن هم قدرت زیادی دارد.
- بسیاری از مراجعین پر کننده طلا را زیباتر و دلپذیرتر از آمالگام یا همان نقره میدانند.
معایب پر کننده طلا
- هزینه پر کردن دندان با طلا حدوداً 10 برابر بیشتر از آمالگام است.
- معمولا پر کردن دندان با طلا در 2 جلسه انجام میشود و نسبتاً زمان بر است.
- برخی از افراد رنگ طلایی این پر کننده را دوست ندارند و ترجیح میدهند تا مواد با رنگ سایر اجزای دندان هم مطابقت داشته باشد.
مواد پر کردن همرنگ دندان: کامپوزیت (Composite)
مزایای پر کننده کامپوزیتی
- رنگ پرکننده کامپوزیتی کاملا با دندان هماهنگ است و به همین دلیل بسیاری از افراد این ماده را ترجیح میدهند. متخصصان برای پر کردن دندانهای جلویی از پر کننده کامپوزیت استفاده میکنند.
- خوب است بدانید که مواد کامپوزیت به صورت میکرو به ساختار دندان متصل میشوند.
- مواد کامپوزیت یک گزینه عالی برای ترمیم دندانهای شکسته و پوسیده هستند.
- در مقایسه با آمالگام، هنگام پر کردن دندان با کامپوزیت آسیب کمتری به ساختار دندان وارد میشود.
معایب پر کننده کامپوزیتی
- پرکننده کامپوزیت طول عمر کمتری نسبت به آمالگام و طلا دارد و حداقل 5 سال کمتر از نقره ماندگار است.
- کامپوزیت به دلیل ظرافتی که دارد مانند آمالگام و طلا در برابر فشار جویدن قوی نیست و باید هنگام جویدن غذا به خصوص غذاهای سخت مراقب باشید.
- پر کننده کامپوزیت گزینه مناسبی برای حفرههای بزرگ نیست، چرا که ماندگاری و قدرت بالایی در برابر فشار ندارد.
- فرایند پر کردن دندان با کامپوزیت زمان بیشتری میبرد. در برخی موارد ممکن است پر کردن دندان بیش از یک جلسه طول بکشد.
- هزینه مواد کامپوزیت از آمالگام بیشتر است و همیشه خطر جدا شدن این ماده از دندان وجود دارد.
کامپوزیتهای نانوهیبرید و میکروهیبرید
مواد پرکننده دندان کامپوزیت نانوهیبرید و میکروهیبرید دارای اثربخشی و ایمنی معادل یکساله هستند. با این حال، نانو هیبرید تغییر رنگ کمتری نسبت به میکروهیبرید دارد.
یک مطالعه بالینی تصادفی در بیمارستان اولان باتور مغولستان انجام شد که نتایج قابل تاملی داشت. هدف از این مطالعه مقایسه اثربخشی و ایمنی پرکنندههای کامپوزیت نانوهیبرید و میکروهیبرید بود. طی این مطالعه، 60 بیمار مبتلا به پوسیدگی دندان انتخاب شدند و بهطور تصادفی برای دریافت پرکنندههای کامپوزیت نانوهیبرید یا میکروهیبرید داوطلب شدند. بیماران در 6 ماه، 12 ماه و 24 ماه پس از چسباندن از نظر بالینی برای ارزیابی تغییر رنگ، حساسیت و سایر موارد مهم دیگر مورد ارزیابی قرار گرفتند.
میزان ماندگاری در دو گروه تفاوت زیادی نداشت. همچنین، تغییر رنگ در گروه نانو هیبرید کمتر از گروه میکروهیبرید بود و حساسیت دندان در دو گروه تفاوت خاصی نداشت. در نهایت، هیچ شکایت یا گزارش عجیب و خطرناکی از سوی بیماران گزارش نشد.
نگاهی به دیگر مواد پر کردن دندان
پرکننده سرامیک (Ceramic)
سرامیک از موادی به نام پرسلن ساخته میشود و در مقایسه با کامپوزیت مقاومت بیشتری در برابر لکه دارد. پر کننده سرامیکی بیش از 15 سال ماندگاری دارد و قیمت آن تقریبا با هزینه پر کننده طلا برابر است.
پر کننده گلاس آینومر (Glass Ionomer)
ماده گلاس همانند نامی که دارد از نوع خاصی شیشه بوجود میآید. از این ماده بیشتر برای پر کردن ناحیه زیر خط لثه برای کودکان خردسال استفاده میشود. یکی از مزایای گلاس آزاد کردن فلوراید است که میتواند به محافظت بیشتر و بهتر از دندان کمک کند. این ماده از پوسیدگی دندان هم جلوگیری میکند. با این حال، این ماده حتی از رزین کامپوزیت هم در برابر سایش و شکستگی ضعیفتر است. طول عمر و ماندگاری ماده شیشهای از کامپوزیت کمتر است. البته گلاس اینومرهای جدید در مقایسه با مواد کامپوزیت ماندگاری بالاتری دارند.
5 نوع پرکردن دندان
ترمیم (پر کردن دندان) غیر مستقیم چیست؟
این روش شباهت زیادی به پر کردن دندان با کامپوزیت دارد با این تفاوت که مواد ترمیم غیرمستقیم را در لابراتور دندانپزشکی میسازند. جنس مواد پر کردگی دندان که در لابراتور ساخته میشود از رزین کامپوزیت است و مطابق رنگ دندان است. متخصص زمانی ترمیم غیرمستقیم را توصیه میکند که ساختار دندان کافی برای پر کردن وجود ندارد و در مقابل، دندان آنقدر آسیب دیده نیست که به روکش نیاز باشد.
معمولا ترمیم غیرمستقیم دندان در دو جلسه انجام میشود. در مرحله اول متخصص، پوسیدگی یا مواد پرکردگی قدیمی را کاملا از بین میبرد. سپس دندانپزشک یک قالب از دندان در حال ترمیم و دندانهای مجاور آن تهیه میکند. در نهایت، قالب را برای ساخت مواد پر کردن غیر مستقیم به لابراتور میفرستد. در جلسه دوم اگر قالب نهایی کاملا مناسب دندان باشد، ترمیم غیرمستقیم صورت میگیرد و به طور دائم روی دندانها نصب میشود.
پر کردن موقت دندان (پانسمان) چیست؟
زمانی که برای پر کردن دائم دندانتان به بیش از یک جلسه نیاز باشد، متخصص موادی را به عنوان پر کننده موقت روی دندانتان میگذارد تا دیگر خطری سلامت دندانتان را تهدید نکند. عموم مردم این مورد را با نام پانسمان موقت دندان میشناسند. به عنوان مثال، در روش ترمیم غیر مستقیم دندانپزشک مواد موقت را در جلسه اول نصب میکند و در جلسه دوم آن را برمیدارد تا مواد دائم را قرار دهد.
همچنین، در شرایطی که دندانتان نیاز به درمان اورژانسی دارد، متخصصین مواد موقت را برای تسکین کوتاه مدت درد قرار میدهند. مواد پر کردن دندان موقت با هدفهای کوتاه مدت روی دندانتان اعمال میشوند و نهایتا پس از یکماه میشکنند. اگر با گذشت زمان طولانی مواد دائمی را جایگزین مواد موقت نکنید ممکن است دچار عفونت و عوارض دیگری شوید.
تفاوت پر کردن و روکش دندان چیست؟
روکش دندان زمانی حیاتی است که دندانتان به طور قابل توجهای پوسیده شده است. پر کردن دندان برای زمانی است که دندانتان کمترین آسیب ممکن را دارد. این در حالی است که روکش برای پوسیدگی و آسیبهای وسیع تر کاربرد دارد. متخصص مواد پر کردن دندان را درون خود دندانتان قرار میدهد. اما روکش روی دندان قرار میگیرد و آن را میپوشاند.
قضاوت اینکه دندانتان به روکش یا پرکردگی نیاز دارد کاملا با متخصص است. در واقع، دندانپزشک تشخیص میدهد که دندانتان چقدر آسیب دیده است و به چه درمانی نیاز دارد. بنابراین، اگر با مشکل پوسیدگی دندان دست و پنجه نرم میکنید در اسرع وقت به یک مرکز دندانپزشکی معتبر مراجعه کنید.
جدیدترین مواد پر کننده دندان
اخیرا با پیشرفت مواد پرکننده دندان، محققان بر بهبود خواص زیبایی، درمانی و سازگاری بیشتر با محیط زیست برای این مواد متمرکز شدهاند. این موارد شامل توسعه و پیشرفت کامپوزیت با زمینه پلیمر، پرکننده حجیم و کامپوزیتهای نوع بالک فیل یا CAD/CAM و … است. هدف این نوآوریها افزایش طول عمر و اثربخشی پر کردن دندان است. همچنین، این روشها بر روی رفع نگرانیهای زیست محیطی و بهداشتی مرتبط با مواد سنتی مانند آمالگام هم تمرکز دارند.
انواع مواد جدید پرکننده دندان
- کامپوزیت زمینه پلیمری: پیشرفتهای اخیر در مواد پرکننده بر کامپوزیتهای پلیمری و پرکنندههای حجیم تمرکز دارد. این مواد تاکنون موفقیت امیدوارکنندهای را نشان دادهاند، اگرچه هنوز شواهد تا حدودی محدود است. این مواد پلیمری برای بهبود عمر مفید پرکننده کامپوزیتی با افزایش خواص و استفاده آسان طراحی شدند.
- پر کننده کامپوزیت بالک فیل (Bulk-Fill): پر کردن دندان با کامپوزیت بالک فیل در مقایسه با کامپوزیتهای معمولی خواص و ویژگیهای برتر زیادی دارد. با این حال، این مواد خیلی با محیط زیست سازگاری ندارند و نگرانیهای بسیاری را ایجاد کردند. چرا که این مواد یکسری سمیت سلولی نشان دادند که میتوانیم بگوییم تقریبا در این مورد مشابه آمالگام است که دارای جیوه است.
آیا مواد پر کننده جدید خطرناک هستند؟
برخی از مواد جدید به ویژه آنهایی که خواص ضد باکتریایی دارند نشان دادهاند که بر تکثیر سلولی و سنتز کلاژن (پروتئین سازی) در فیبروبلاستهای (نوعی سلول) لثه تأثیر میگذارد. با این وجود، این امر نیاز به ارزیابی دقیقتر اثرات مواد جدید بر بافتهای دهان انسان دارد.
نگاهی به آینده مواد پر کننده دندان
تحقیقات در حال انجام بر روی افزایش خواص درمانی و بهبود زیبایی ظاهر پر کنندههای کامپوزیتی متمرکز است. در عین حال، محققان تلاش دارند تا خطرات بالقوهای که مواد پر کننده دندان برای انسان دارند را به حداقل برسانند. در حالی که مواد جدید خواص بیشتری را ارائه میدهند، هزینه آنها افزایش مییابد و این موضوع در مقایسه با مواد قدیمی یک چالش محسوب میشود. محققان باید بیشتر بر روی هزینه بالا و سمیت سلولی بالقوه برخی از مواد جدید، مانند کامپوزیتهای بالک فیل تمرکز کنند.
در نهایت چگونه از دندان پرشده مراقبت کنم؟
اولین و مهمترین موضوع پس از ترمیم یا پر کردن دندان رعایت بهداشت دهان و دندان است. شما باید به صورت منظم با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید. همچنین، استفاده از نخ دندان میتواند از بروز مشکلاتی همچون عفونت جلوگیری کند. استفاده از دهانشویه آنتی باکتریال به صورت هفتگی نیز یک روش مراقبتی خوب است. در نهایت، هر زمان که احساس کردید شکاف، لبه تیز در دندان پر شده وجود دارد با متخصص تماس بگیرید.
سوالات متداول مواد پر کردن دندان
عوارض پر كردن دندان چیست؟
در برخی موارد با وجود آلرژی به مواد آمالگام ممکن است که دهانتان دچار مشکلاتی مثل حساسیتهایی در نواحی و بافتهای نرم مثل لثه شود. اما عوارض پرکردگی دندان زیر نظر یک متخصص باتجربه کاملا قابل کنترل است.
منابع
https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/17002-dental-fillings